شناسایی ماهیت شیمیایی لایه‌های خوردگی سطحی در برنزهای باستانی
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
اشیای فلزی باستانی در درازمدت در محیط خاک دستخوش خوردگی شده و سطح آن‌ها با محصولات خوردگی پوشیده می‌شود. ماهیت محصولات و لایه‌های خوردگی شکل گرفته در این اشیاء به شرایط محیط دفن، نوع و خواص فلز/آلیاژ بستگی دارد. در این مقاله به مطالعه لایه‌های خوردگی در تعدادی از اشیای برنزی باستانی متعلق به محوطه سنگتراشان لرستان (هزاره اول ق.م) پرداخته شده است. هدف از این پژوهش، شناسایی ماهیت شیمیایی لایه‌ها و محصولات خوردگی تشکیل‌شده و تحلیل ریخت‌شناسی خوردگی از نقطه‌نظر لایه‌نگاری محصولات خوردگی است. لایه‌ها و محصولات خوردگی با استفاده از روش‌های آنالیز پراش پرتو ایکس (XRD)، میکروسکوپی الکترونی روبشی همراه با طیف‌سنجی تفرق اشعه ایکس (SEM-EDS) و میکروسکوپ نوری (OM) مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج لایه‌نگاری بیانگر شکل‌گیری ریخت‌شناسی متشکل از ساختاری سه لایه است. تشکیل این ریخت‌شناسی مرتبط با وقوع پدیده مس‌زدایی و اکسیداسیون داخلی همراه با تشکیل لایه غنی از قلع و نیز تشکیل ترکیبات ثانویه حاوی ایزومرهای کربنات قلیایی مس در سطح نمونه‌ها است. در مجموع، محصولات و ریخت‌شناسی خوردگی موجود در اشیای برنزی نشان‌دهنده ایجاد خوردگی یکنواخت در آنهاست که شباهت‌هایی با خوردگی نوع اول در اشیای برنزی باستانی دارد.
)